Klasyfikacja wampira wg Marii Janion

 Miało być o czymś innym, ale postanowiłam zrobić użytek z ostatnio nabytych wiadomości. Tematyka od dawna była mi bliska, choć jednak nie aż tak. Zawsze wydawało mi się, że wampiry to nabytek zachodni. Jakby nie patrzeć Amerykanie przodują w wytwarzaniu książek i filmów o krwiopijcach. A Dracula Brama Stokera nie dał mi wystarczająco do myślenia.

Z otępienia wyrwało mnie pytanie, które miałam przygotować na obornę pracy licencjackiej: Klasyfikacja wampira według Marii Janion. Spodziewałam się jakichś nowoczesnych cudów typu dobre i złe wampiry, może coś względem pochodzenia... Sama tak do końca nie wiem. Natomiast po przeczytaniu artykułu Polacy i ich wampiry byłam w lekkim szoku. Nie ma co ukrywać, że tego się zupełnie nie spodziewałam.

1. WAMPIR-PATRIOTA

Może to samo w sobie nie byłoby tak zaskakujące, gdyby nie podany przez słynną badaczkę przykład. Idąc więc tokiem wywodów Marii Janion, porozmawiajmy o Rejtanie.

Wydaje mi się, że każdy z Was zna tę historię. Może jednak pokrótce przypomnijmy:

Rejtan padł na progu Izby Poselskiej, rozdzierając koszulę na piersiach. Chciał przeszkodzić posłom w opuszczeniu sali posiedzeń i skazaniu ukochanej Rzeczpospolitej na podział. Źródła podają kilka wersji słów, które wtedy wypowiedział, zatrzymajmy się jednak przy najczęściej cytowanych: Zabijcie mnie, zdepczcie, lecz nie zabijajcie Ojczyzny. Dramatyczny zarówno w gestach, jak i słowach został uwieczniony przez Matejkę.

Na wieść o pierwszym rozbiorze Rejtan oszalał i krótko potem popełnił samobójstwo.

2. WAMPIR-MŚCICIEL

Na początek może Konrad z Dziadów cz. III. Każdy, kto czytał, na pewno pamięta pieśń o Pieśni. Bluźniercze wyznanie bohatera, że będzie walczył o Ojczyznę:

Zemsta, zemsta na wroga

z Bogiem i choćby mimo Boga

Pozostali bohaterowie przebywający wtedy z Konradem w więzieniu od razu oceniają to wyznanie. Uznają je za bluźnierstwo! Konrad jednakże (może za podszeptem diabelskim) dąży do obalenia cara i odzyskania wolności przez ukochaną Rzeczpospolitą. Poświęca dla niej wszystko. Chce się mścić.

Drugim bohaterem, który dla zemsty jest w stanie wiele wycierpieć jest Konrad Wallenrod z utworu o tymże tytule. Od młdych lat przebywa na terytorium wroga, podszywa się pod mistrza Zakonu Krzyżackiego... Poświęca swoją wolność, tożsamość i miłość do pięknej kobiety w imię zemsty na wrogu.

3. WAMPIR-RZECZPOSPOLITA

Przyznam szczerze, że tutaj mam sporą zagwostkę. Maria Janion nie podaje przykładu na taką bohaterkę, a i mnie było ciężko cokolwiek znaleźć. A raczej, poszukiwania zakończyły się fiaskiem. Może gdy będę miała więcej czasu na zastanowienie się nad tematem, uda mi się coś tutaj dopasować. A może Wam udało się natrafić na wyobrażenie Polski jako kobiety-wampirzycy?

4. WAMPIR-POWSTANIEC

W niektórych utworach literackich, zwłaszcza z epoki romantyzmu, pojawia się bohater wampiryczny – powstaniec. Zwykle jest to bojownik z powstania styczniowego. Sponiewierany, zakrwawiony, zagłodzony... A jednak poświęcający wszystko, włącznie z życiem, dla Ojczyzny. Owładnięty szaleństwem patriotyzmu walczy za Polskę, mimo że od początku sprawa jest przegrana.

Tu dobrymi przykładami są Upiory Przyborowskiego i Bal widm Grosek-Koryckiej.